ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮದ ‘ಸಿಹಿ’ಗೆ ಕಲಬೆರಕೆಯ ಕರಾಳ ಛಾಯೆ

ಭಾರತ ಹಬ್ಬಗಳ ನಾಡು. ದೀಪಾವಳಿಯ ದೀಪಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಿಹಿ ಪೊಂಗಲ್‌ವರೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಆಚರಣೆಯೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಭ್ರಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಸಂಭ್ರಮದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವೆಂದರೆ ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಖಾದ್ಯಗಳು. ಆದರೆ, ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಭ್ರಮದ ಮೇಲೆ ಕಲಬೆರಕೆಯೆಂಬ ಕರಾಳ ಛಾಯೆ ಆವರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹಬ್ಬದ ಸಡಗರದಲ್ಲಿ ನಾವು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಿಹಿಯಲ್ಲಿ ‘ವಿಷ’ ಬೆರೆತಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಚಿಂತೆಗೀಡುಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಆರ್ಥಿಕ ವಂಚನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ದಾಳಿಯಾಗಿದೆ.

ಹಬ್ಬದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾಲು, ಖವಾ, ಪನ್ನೀರು, ಎಣ್ಣೆ, ಮಸಾಲೆ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧ ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳಿಗೆ ಎಲ್ಲಿದ ಬೇಡಿಕೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಭರದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಲಾಭಕೋರ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರು ಅನೈತಿಕ ಮಾರ್ಗ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಬೇಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆಯ ನಡುವಿನ ಅಂತರವನ್ನು ಕಲಬೆರಕೆಯ ಮೂಲಕ ತುಂಬಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.

ದೇಶದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುವ ಹಾಲಿನ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೂ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪನ್ನೀರು, ಖವಾದ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೂ ತಾಳೆಯಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಇದುವೇ ಕಲಬೆರಕೆಯ ವ್ಯಾಪಕತೆಗೆ ಹಿಡಿದ ಕೈಗನ್ನಡಿ. ಯೂರಿಯಾ, ಡಿಟರ್ಜೆಂಟ್, ಸ್ಟಾರ್ಚ್ ಮತ್ತು ಹಾನಿಕಾರಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೃತಕ ಹಾಲು ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಕಾಣಲು ಬಟ್ಟೆಗೆ ಬಳಸುವ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಳ್ಳಿಯ ಹಾಳೆ (Silver Leaf) ಬದಲಿಗೆ ಅಗ್ಗದ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾದ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಹಾಳೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳು: ಕಲಬೆರಕೆ ಆಹಾರ ಸೇವನೆಯಿಂದಾಗುವ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳು ಭಯಾನಕ. ಇದು ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಹೊಟ್ಟೆನೋವು, ವಾಂತಿ, ಭೇದಿಯಂತಹ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದರೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಇನ್ನೂ ಗಂಭೀರ. ರಾಸಾಯನಿಕಯುಕ್ತ ಬಣ್ಣಗಳು, ಕೀಟನಾಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರವಾದ ಲೋಹಗಳು ನಮ್ಮ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಶೇಖರಣೆಗೊಂಡು ಕ್ಯಾನ್ಸರ್, ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯ, ನರಮಂಡಲದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಯಕೃತ್ತಿನ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೂ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಗರ್ಭಿಣಿಯರು, ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ವೃದ್ಧರ ಮೇಲೆ ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಇನ್ನೂ ಮಾರಕ. ಹಬ್ಬದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಸೇರುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಈ ಕಲಬೆರಕೆ ಆಹಾರವೂ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಮರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಕಲಬೆರಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಎಂದೇನಿಲ್ಲ. ‘ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಕಾಯ್ದೆ-2006’ (FSSAI Act) ಅತ್ಯಂತ ಸಮಗ್ರವಾದ ಕಾನೂನಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಲಬೆರಕೆ ಮಾಡುವವರಿಗೆ ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಭಾರೀ ದಂಡ ವಿಧಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ.

ಆದರೆ, ಸಮಸ್ಯೆಯಿರುವುದು ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಲ್ಲ, ಅದರ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಹುದ್ದೆಗಳು ಶೇ. 30 ರಿಂದ ಶೇ. 90ರಷ್ಟು ಖಾಲಿ ಇವೆ. ಇರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯದೊತ್ತಡ ವಿಪರೀತವಾಗಿದೆ. ಆಹಾರದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟವೂ ಸಾಕಷ್ಟಿಲ್ಲ.

ಒಂದು ವೇಳೆ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಾದರೂ, ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅದು ಸಾಬೀತಾಗಿ ಅಪರಾಧಿಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯಾಗುವ ಪ್ರಮಾಣ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವೈಫಲ್ಯಗಳು ಕಲಬೆರಕೆಕೋರರಿಗೆ ನಿರ್ಭೀತಿಯ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿಕೊಟ್ಟಿವೆ.

ಗ್ರಾಹಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಜಾಗೃತಿ: ಈ ವಿಷವರ್ತುಲದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕ ‘ರಾಜ’ನಾಗುವ ಬದಲು ‘ಬಲಿಪಶು’ವಾಗುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಹಬ್ಬದ ಭರಾಟೆಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಅನುಕೂಲ ಮತ್ತು ಬೆಲೆಗೆ ನೀಡುವ ಆದ್ಯತೆಯಿಂದ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಗೌಣವಾಗುತ್ತದೆ.

ಆದರೆ, ಗ್ರಾಹಕರಾಗಿ ನಮಗೂ ಕೆಲವು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲೇ ತಯಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸುರಕ್ಷಿತ ಆಯ್ಕೆ. ಖರೀದಿಸಲೇಬೇಕಾದ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಇದ್ದರೆ, ನಂಬಿಕಸ್ಥ ಮತ್ತು ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಅಂಗಡಿಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ಖರೀದಿಸಬೇಕು. ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವಾಗ ತಯಾರಿಸಿದ ದಿನಾಂಕ (Manufacturing Date) ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಕೊನೆಯ ದಿನಾಂಕ (Expiry Date) ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.

ಉತ್ಪನ್ನದ ಬಣ್ಣ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಅನುಮಾನ ಬಂದರೂ ಅದನ್ನು ಖರೀದಿಸದಿರುವುದು ಜಾಣತನ. ಹಾಗೆಯೇ, ಕಲಬೆರಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನ ಬಂದರೆ ತಕ್ಷಣ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತಾ ಇಲಾಖೆಗೆ ದೂರು ನೀಡುವ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತೋರಬೇಕು.

ಮುಂದಿನ ದಾರಿ: ಆಹಾರ ಕಲಬೆರಕೆ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಹಬ್ಬದ ದಿನಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಯಲ್ಲ, ಇದು ವರ್ಷವಿಡೀ ನಡೆಯುವ ದಂಧೆ. ಇದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸರ್ಕಾರ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಬೇಕಿದೆ. ಸರ್ಕಾರವು ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತಾ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಖಾಲಿ ಇರುವ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ತಕ್ಷಣ ಭರ್ತಿ ಮಾಡಿ, ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಗೇರಿಸಬೇಕು.

ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿಯದೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು. ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಜಾಗೃತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಹಬ್ಬಗಳ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಸಂಭ್ರಮವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ನಾವು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತಿ ತುತ್ತು ಆಹಾರವೂ ಶುದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು. ಆಗ ಮಾತ್ರ ಹಬ್ಬದ ನಿಜವಾದ ಸಿಹಿಯನ್ನು ನಾವು ಅನುಭವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ.

ಲೇಖನ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ, ಮದಗುಣಕಿ