ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ಸವ: ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಸಂಭ್ರಮ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕಲ್ಪ

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17ರಂದು ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮೊಳಗುವ “ಜೈ ಭಾರತ್ ಮಾತಾ” ಘೋಷಣೆಯು ಕೇವಲ ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ನುಡಿಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಚಾರಿತ್ರಿಕ ವಿಜಯದ ಸ್ಮರಣೆ. ದಶಕಗಳ ದಾಸ್ಯದ ಸಂಕೋಲೆಯನ್ನು ಕಡಿದೊಗೆದ ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ಸಂಕೇತ. ‘ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ಸವ’ ಅಥವಾ ‘ವಿಮೋಚನಾ ದಿನ’ವು ಈ ಭಾಗದ ಜನರಿಗೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಅವರ ಅಸ್ಮಿತೆಯ, ಹೋರಾಟದ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಆಶೋತ್ತರಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ. ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ರಕ್ತಸಿಕ್ತ ಅಧ್ಯಾಯದ ನೆನಪು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ವರ್ತಮಾನದ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿ, ಉಜ್ವಲ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಕಲ್ಪದ ದಿನವೂ ಹೌದು.

1947ರ ಆಗಸ್ಟ್ 15ರಂದು ಭಾರತಾದ್ಯಂತ ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜ ಹಾರಾಡಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಸಂಭ್ರಮ ಮನೆಮಾಡಿದ್ದಾಗ, ಅಂದಿನ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಬೀದರ್, ಕಲಬುರಗಿ, ರಾಯಚೂರು, ಯಾದಗಿರಿ, ಕೊಪ್ಪಳ ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿ (ಹಾಗೂ ಇಂದಿನ ವಿಜಯನಗರ) ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಆ ಭಾಗ್ಯದಿಂದ ವಂಚಿತವಾಗಿದ್ದವು.

ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ನಿಜಾಮ ಮೀರ್ ಉಸ್ಮಾನ್ ಅಲಿ ಖಾನ್, ಭಾರತ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಉಳಿಯುವ ಅಥವಾ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುವ ದುರಾಲೋಚನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ. ಅವನ ಆಡಳಿತವು ಜನವಿರೋಧಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವನ ಖಾಸಗಿ ಸೈನ್ಯವಾದ ‘ರಜಾಕಾರರು’ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ದೌರ್ಜನ್ಯ, ಲೂಟಿ, ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮತ್ತು ಕೊಲೆಗಳು ಹೇಗಿದ್ದವೆಂದರೆ, ಆ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನೆದರೆ ಇಂದಿಗೂ ಈ ಭಾಗದ ಹಿರಿಯರ ಕಣ್ಣುಗಳು ತೇವವಾಗುತ್ತವೆ.

ಈ ದಮನಕಾರಿ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ವಾಮಿ ರಮಾನಂದ ತೀರ್ಥರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹೈದರಾಬಾದ್ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಮೋಚನಾ ಹೋರಾಟವು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯ. ಸರ್ದಾರ್ ಶರಣಗೌಡ ಇನಾಂದಾರ್, ಕಮಾಂಡೋ ಕೃಷ್ಣಾಜಿ, ವಿದ್ಯಾಧರ ಗುರುಜಿ, ರಾಮಚಂದ್ರಪ್ಪ ವೀರಪ್ಪರಂತಹ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ನಾಯಕರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಪ್ರಾಣದ ಹಂಗು ತೊರೆದು ಹೋರಾಡಿದರು. ರಜಾಕಾರರ ಕ್ರೌರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಬಲಿಯಾದರು, ಹಳ್ಳಿಗಳು ಸುಟ್ಟು ಕರಕಲಾದವು.

ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಗಂಭೀರತೆಯನ್ನು ಅರಿತ ಅಂದಿನ ಗೃಹಮಂತ್ರಿ ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್ ಅವರು, ‘ಆಪರೇಷನ್ ಪೋಲೋ’ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಆದೇಶಿಸಿದರು. 1948ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 13ರಂದು ಆರಂಭವಾದ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಕೇವಲ ಐದು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17ರಂದು ನಿಜಾಮನು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಶರಣಾದ. ಆ ದಿನ, ಈ ಭಾಗದ ಜನರಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಲಭಿಸಿತು. ಈ ಉತ್ಸವವು ಆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟಗಾರರ ಬಲಿದಾನವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ಪವಿತ್ರ ದಿನವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ಸವದಿಂದಾಚೆಗೆ’ಕಲ್ಯಾಣ’ದ ಆಶಯ: ಹಿಂದೆ ‘ಹೈದರಾಬಾದ್ ಕರ್ನಾಟಕ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ‘ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ’ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿರುವುದು ಕೇವಲ ಭೌಗೋಳಿಕ ಹೆಸರಿನ ಬದಲಾವಣೆಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಆಶಯಪೂರ್ಣ ಪರಿವರ್ತನೆ. ‘ಕಲ್ಯಾಣ’ ಎಂಬ ಪದವು 12ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದ ಬಸವಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.

‘ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ’, ‘ದಾಸೋಹ’ ಮತ್ತು ‘ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರಿಗೆ ಲೇಸನ್ನು ಬಯಸುವ’ ತತ್ತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಸಮಾನತೆಯ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಯತ್ನಿಸಿದ ಶರಣರ ಪುಣ್ಯ ಭೂಮಿ ಇದು. ಹೀಗಾಗಿ, ‘ಕಲ್ಯಾಣ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಕೇವಲ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯಾಗಬಾರದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ, ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಸರ್ವರ ಅಭ್ಯುದಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಬೃಹತ್ ಆಶಯವನ್ನು ಹೊತ್ತಿದೆ.

ಉತ್ಸವವು ಈ ಆಶಯಗಳ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನಕ್ಕೆ ವೇದಿಕೆಯಾಗಬೇಕು. ದಶಕಗಳ ಕಾಲದ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಈ ಭಾಗವು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದಿತ್ತು. ಈ ಅಸಮತೋಲನವನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ‘ವಿಧಿ 371(ಜೆ)’ ತಿದ್ದುಪಡಿಯನ್ನು ತಂದು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಉತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಈ ವಿಧಿಯ ಅನುಷ್ಠಾನದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು, ಅದು ತಂದಿರುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಇರುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳು, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಬಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಸುಧಾರಣೆಯ ಕುರಿತು ಗಂಭೀರ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಯಬೇಕಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಭ್ರಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಅಸ್ಮಿತೆ

ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ಸವವು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ತತ್ವಪದಕಾರರು, ಸೂಫಿ ಸಂತರು, ದಾಸರು ಮತ್ತು ಶರಣರ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳು ಇಲ್ಲಿನ ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿವೆ. ಲಂಬಾಣಿ ನೃತ್ಯ, ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ, ಗೊರವರ ಕುಣಿತದಂತಹ ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು, ಖವ್ವಾಲಿ ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಸಂಗೀತದಂತಹ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಈ ಉತ್ಸವಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಕಳೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಮನರಂಜನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಬಹುಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯದ ಬದುಕಿನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ.

‘ಕಲ್ಯಾಣ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ಸವ’ವು ಕೇವಲ ಭೂತಕಾಲದ ವಿಜಯವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ದಿನವಲ್ಲ. ಅದು ವರ್ತಮಾನದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡುವ ದಿನ. ಹೋರಾಟಗಾರರ ಶ್ರಮ, ತ್ಯಾಗ, ಬಲಿದಾನಗಳು ಸಾರ್ಥಕವಾಗಬೇಕಾದರೆ, ಬಸವಾದಿ ಶರಣರು ಕಂಡ ‘ಕಲ್ಯಾಣ’ದ ಕನಸು ನನಸಾಗಬೇಕಾದರೆ, ಈ ಭಾಗದ ಕಟ್ಟಕಡೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬದುಕಿನಲ್ಲೂ ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಬೆಳಕು ಮೂಡಬೇಕು. ಉತ್ಸವದ ನಿಜವಾದ ಸಾರ್ಥಕ್ಯವಿರುವುದು ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗುವುದರಲ್ಲೇ ಆಗಿದೆ.

ಲೇಖನ ಕೃಪೆ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ, ಮದಗುಣಕಿ