ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್: ನೀರಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ನಾಳೆ; ಭಾರತದ ಜಲ ಭವಿಷ್ಯದ ನೀಲನಕ್ಷೆ ಇಲ್ಲಿದೆ!

“ನೀರು ಕೇವಲ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಕೊಡುಗೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವದ ಉಸಿರು.” ಈ ಮಾತಿನಂತೆ, ಭಾರತದ ಜಲ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಸುಭದ್ರಗೊಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೆಜ್ಜೆಯೊಂದು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.

ಜಲಶಕ್ತಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ನೀತಿ ಆಯೋಗದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ನವದೆಹಲಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಭಾರತ್ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಎರಡು ದಿನಗಳ ಬೃಹತ್ ಶೃಂಗಸಭೆ “ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್ ವಿಷನ್ 2025” ನವೆಂಬರ್ 29, 2025 ರಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತು.

ಇದು ಕೇವಲ ಸಚಿವರು ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಭೆಯಾಗಿರದೆ, ದೇಶದ ಮೂಲೆಮೂಲೆಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ನೀರನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಮತ್ತು ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒಂದು ಜನಚಳವಳಿಯನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಕಲ್ಪದ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಏನಿದು ‘ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್’ ಕನಸು?: ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ಫಲವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವ ಈ ಯೋಜನೆಯು, ಭಾರತದ ನೀರಿನ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಬದಲಾವಣೆ ತರುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಈ ಶೃಂಗಸಭೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವೇ ತಳಮಟ್ಟದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿದೆ. ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತ ಕೊಠಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಗಿಂತ, ಹಳ್ಳಿಯ ಕಟ್ಟೆಯ ಮೇಲಿನ ರೈತನ ಅಥವಾ ಮಹಿಳೆಯ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ನೀತಿ ರೂಪಿಸುವುದು ಇದರ ವಿಶೇಷ.

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು, ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಸಹಭಾಗಿತ್ವವನ್ನು ಒಂದೇ ಸೂರಿನಡಿ ತರುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಆಶಯವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದ ಮುಂದಿರುವ ಸವಾಲುಗಳು: ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ನಗರೀಕರಣ, ಬೃಹತ್ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ, ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಭೂಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹವಾಮಾನ ವೈಪರೀ ಭಾರತದ ಜಲವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಒತ್ತಡ ಹೇರುತ್ತಿವೆ.

ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬರಗಾಲ ಎಂಬಂತಾಗಿರುವ ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ನಮಗೆ ಬಲವಾದ ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಏಕೈಕ ಮದ್ದು ಎಂದರೆ “ಜನ ಭಾಗೀದಾರಿ” ಅಥವಾ ಸಮುದಾಯದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ.

ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್ ವಿಷನ್‌ನ ಆರು ಆಧಾರಸ್ತಂಭಗಳು: ಈ ಶೃಂಗಸಭೆಯು ನೀರಿನ ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ.

ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ: ಸಾಯುತ್ತಿರುವ ನದಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಬತ್ತಿಹೋಗುತ್ತಿರುವ ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆಗಳಿಗೆ ಮರುಜೀವ ನೀಡುವುದು.

ಕಪ್ಪು ನೀರಿನ ನಿರ್ವಹಣೆ: ಶೌಚಾಲಯಗಳಿಂದ ಬರುವ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನೀರನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ, ಅದು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಗದಂತೆ ತಡೆಯುವುದು ಅಥವಾ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡುವುದು.

ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ಪರಿಹಾರಗಳು: ನೀರಿನ ಸೋರಿಕೆ ತಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ.

ನೀರಿನ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಮಳೆ ನೀರು ಕೊಯ್ಲು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರನ್ನು ಉಳಿಸುವುದು.

ಸುಸ್ಥಿರ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಸರಬರಾಜು: ಪೈಪ್‌ಲೈನ್ ಹಾಕಿದರೆ ಸಾಲದು, ಅದರಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನೀರು ಬರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

ಸಮುದಾಯ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ: ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ನೀರು ಗೌರವ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಸಂಕೇತ ನೀರಿನ ಲಭ್ಯತೆ ಎನ್ನುವುದು ಕೇವಲ ದಾಹ ತೀರಿಸುವ ವಿಚಾರವಲ್ಲ. ಅದು ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ಘನತೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದೆ.

ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಲಿಗಟ್ಟಲೆ ನಡೆದು ನೀರು ತರುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಕಷ್ಟ ನಮಗೆಲ್ಲಾ ತಿಳಿದಿದೆ. ಯಾವಾಗ ಮನೆಬಾಗಿಲಿಗೆ ಶುದ್ಧ ನೀರು ಬರುತ್ತದೆಯೋ, ಆಗ ಆ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಮಯ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಶುದ್ಧ ನೀರು ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಮಕ್ಕಳ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ನೀರಿನ ಪ್ರವೇಶಾತಿ ಎಂದರೆ ಅದು “ಅವಕಾಶಗಳ ಬಾಗಿಲು” ತೆರೆದಂತೆ.

ಜಲ ಕ್ರಾಂತಿಯತ್ತ ಸರ್ಕಾರದ ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು: ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರು ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರದ ಕೆಲಸವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದನ್ನೊಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚಳವಳಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಸೂರತ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾದ “ಜಲ ಸಂಚಯ್ ಜನ್ ಭಾಗೀದಾರಿ” ಅಭಿಯಾನ ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿ.

ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್ ಸಾಧನೆ: ಆಗಸ್ಟ್ 15, 2019 ರಂದು ಆರಂಭವಾದ ಈ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಯೋಜನೆಯಡಿ, ಈಗಾಗಲೇ 15 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮನೆಗಳಿಗೆ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 2028ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಳ್ಳಿಯ ಮನೆಗೂ, ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದಿನಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ 55 ಲೀಟರ್ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಗುರಿಯನ್ನು ಇದು ಹೊಂದಿದೆ.

ಜಲ ಶಕ್ತಿ ಅಭಿಯಾನ & ಮಳೆ ನೀರು ಕೊಯ್ಲು: “ಮಳೆ ಎಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತದೋ, ಅಲ್ಲಿಯೇ ಅದನ್ನು ಹಿಡಿದಿಡಿ” ಎಂಬ ಘೋಷವಾಕ್ಯದೊಂದಿಗೆ, ಮಳೆನೀರು ಕೊಯ್ಲು ರಚನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಜನರಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ನಮಾಮಿ ಗಂಗಾ: ಇದು ಕೇವಲ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯಲ್ಲ, ಇಡೀ ನದಿ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು (Ecosystem) ಸರಿಪಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ನೀರನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿಯವರು ನಾಲ್ಕು ಸರಳ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ: ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರನ್ನು ಬಳಸಬೇಡಿ. ಪೋಲಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯಿರಿ.

ಮರುಬಳಕೆ: ಬಳಸಿದ ನೀರನ್ನು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಳೆದ ನೀರು) ತೋಟಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಶೌಚಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಳಸಿ.

ಮರುಪೂರಣ: ಮಳೆ ನೀರನ್ನು ಇಂಗುಗುಂಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿಸಿ ಅಂತರ್ಜಲ ಹೆಚ್ಚಿಸಿ.

ಸಂಸ್ಕರಣೆ: ತ್ಯಾಜ್ಯ ನೀರನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಅಥವಾ ಕೃಷಿಗೆ ಬಳಸಿ.

ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್ ವಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜಲ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೆರೆ, ಕುಂಟೆ, ಕಲ್ಯಾಣಿಗಳು) ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸಿ ಬಲಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ನೀರು ಉಳಿಸುವುದು ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನೂ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲೀಟರ್ ನೀರು ಉಳಿಸಿದರೂ, ಅದು ದೇಶದ ಜಲ ಭದ್ರತೆಗೆ ನೀಡುವ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಜಲಾಂ ಭಾರತ್ ವಿಷನ್, ಒಂದು ಸ್ವಚ್ಛ, ಜಲ-ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧ ಭಾರತದತ್ತ ಇಟ್ಟಿರುವ ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.