ಭಾರತವು ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರಿಂದಾಗುವ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ದಾಖಲೆಗಳ ಬ್ಯೂರೋ ಪ್ರಕಾರ, 2023ರಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ 1.7 ಲಕ್ಷ ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ 1.6 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಆಘಾತಕಾರಿ ಅಂಕಿ-ಅಂಶಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೇವಲ ಅಜಾಗರೂಕ ಚಾಲನೆ, ಕಳಪೆ ರಸ್ತೆಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅಪಘಾತವಾದ ನಂತರದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಿಗದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ನೆರವೂ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಈ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಮಯವನ್ನು ‘ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆ’ (Golden Hour) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇದೇ ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅರಿತು, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರವು ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡವರನ್ನು ತಕ್ಷಣ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಸೇರಿಸುವ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ 25,000 ರೂ. ನಗದು ಬಹುಮಾನ ನೀಡುವ ‘ರಾಹ್-ವೀರ್’ (Raah-Veer) ಎಂಬ ಮಹತ್ವದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಧನದ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಸ್ಪಂದನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆ.
ಏನಿದು ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆ?: ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಅಪಘಾತವಾದ ನಂತರದ ಮೊದಲ ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಸಮಯವನ್ನು ‘ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆ’ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಾಯಾಳುವಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಲಭಿಸಿದರೆ, ಅವರ ಬದುಕುಳಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಶೇಕಡ 80ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ತೀವ್ರ ರಕ್ತಸ್ರಾವ, ಆಂತರಿಕ ಗಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಹೃದಯ ಸ್ತಂಭನದಂತಹ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ಅಪಘಾತವಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನೆರೆದ ಜನರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಪೊಲೀಸ್ ವಿಚಾರಣೆಯ ಭಯ, ಕಾನೂನು ತೊಡಕುಗಳ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಖರ್ಚು-ವೆಚ್ಚಗಳ ಹೊರೆಯಿಂದಾಗಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ, ಅನೇಕ ಜೀವಗಳು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲೇ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ಯುಪಿ ಸರ್ಕಾರದ ‘ರಾಹ್-ವೀರ್’ ಯೋಜನೆ: ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರದ ಈ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಯು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ‘ಗುಡ್ ಸಮರಿಟನ್’ (Good Samaritan) ಉಪಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ತೀವ್ರವಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ಅಪಘಾತ ಸಂತ್ರಸ್ತರನ್ನು ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆಯೊಳಗೆ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಿಸಿ, ಅವರ ಜೀವ ಉಳಿಸಲು ನೆರವಾಗುವ ಯಾವುದೇ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ 25,000 ರೂ. ನಗದು ಮತ್ತು ‘ರಾಹ್-ವೀರ್’ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು
- ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ. ಪ್ರತಿ ಘಟನೆಗೆ ₹25,000 ನಗದು ಬಹುಮಾನ.
- ಪಾರದರ್ಶಕತೆ. ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿವರಗಳನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಿಂದ ದೃಢೀಕರಿಸಿಕೊಂಡು, ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದ ಸಮಿತಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.
- ಹಂಚಿಕೆ. ಒಂದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ರಕ್ಷಿಸಿದರೆ, ಬಹುಮಾನದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಂಚಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆ.’ಗುಡ್ ಸಮರಿಟನ್’ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಅನಗತ್ಯ ಪೊಲೀಸ್ ವಿಚಾರಣೆ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಗುರಿಪಡಿಸುವಂತಿಲ್ಲ.
ಯೋಜನೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡುವುದು ತಪ್ಪಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಹಿಂದೆ ಆಳವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆಯಾಮಗಳಿವೆ.
- ಭಯ ನಿವಾರಣೆ: ಸಾಮಾನ್ಯ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರುವ ಪೊಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ತೊಡಕುಗಳ ಭಯವನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆ ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರವೇ ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆಗಿದೆ ಎಂಬ ಭರವಸೆ, ಜನರನ್ನು ನಿರ್ಭೀತಿಯಿಂದ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪ್ರೇರಿಸುತ್ತದೆ.
- ನೈತಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಪ್ರಚೋದನೆ: ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಿಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಆಧುನಿಕ ಜೀವನದ ಜಂಜಾಟದಲ್ಲಿ ಅದು ಮರೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳು ಆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನೆನಪಿಸಿ, ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪುನರ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತವೆ.
- ಸಮಯದ ಮೌಲ್ಯ: ‘ಸಮಯವೇ ಜೀವ’ ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆ ಅನ್ವರ್ಥಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸುವರ್ಣ ಘಳಿಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿ, ತಕ್ಷಣದ ಸ್ಪಂದನೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ದಾರಿ: ಯಾವುದೇ ಉತ್ತಮ ಯೋಜನೆಯ ಯಶಸ್ಸು ಅದರ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ‘ರಾಹ್-ವೀರ್’ ಯೋಜನೆಗೂ ಕೆಲವು ಸವಾಲುಗಳಿವೆ.
- ಜಾಗೃತಿ: ಈ ಯೋಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ದೂರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಚಾರ ನಡೆಸಿ, ಜನರಿಗೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.
- ಸರಳ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ: ಬಹುಮಾನ ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಸರಳ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಜನರು ಇದೊಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಕಚೇರಿಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಅಲೆದಾಟ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಆಸಕ್ತಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
- ದುರ್ಬಳಕೆ ತಡೆ: ಯೋಜನೆಯ ದುರ್ಬಳಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಪರಿಶೀಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರದ ಈ ‘ರಾಹ್-ವೀರ್’ ಯೋಜನೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಶ್ಲಾಘನೀಯ ಮತ್ತು ಅನುಕರಣೀಯವಾಗಿದೆ. ರಸ್ತೆ ಅಪಘಾತಗಳ ಸಾವಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಇದು ಒಂದು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಪರಿಹಾರವಾಗಿದೆ. ಹಣ ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಲ್ಲ, ಅದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಾಧನ.
ನಿಜವಾದ ಗುರಿ, ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಕಾಳಜಿಯ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು. ಕರ್ನಾಟಕವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ಸಹ ಇಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಗ್ಗೆ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸಬೇಕಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ಜೀವವನ್ನು ಉಳಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಧರ್ಮ ಮತ್ತೊಂದಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಜೀವ ರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರ ಬೆನ್ನೆಲುಬಾಗಿ ನಿಂತಾಗ, ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಾನವೀಯತೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಮರುಜೀವ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.
ಲೇಖನ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ, ಮದಗುಣಕಿ
ಸಹ ಶಿಕ್ಷಕ
ಸರಕಾರಿ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ ತೋಟ್ನಳ್ಳಿ ತಾ. ಸೇಡಂ
