ಭಾರತದಂತಹ ಬೃಹತ್ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ವೇಗವು ಅದರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ದಶಕಗಳಿಂದ, ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪೈಪ್‌ಲೈನ್‌ಗಾಗಿ ಅಗೆಯುವುದು, ರೈಲ್ವೆ ಯೋಜನೆಗಳು ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಬಂದರುಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದೆ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ವಿಳಂಬವಾಗುವುದು ಮುಂತಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದವು.
ಇಲಾಖೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಮನ್ವಯದ ಕೊರತೆಯೇ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಮೂಲವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸವಾಲನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿ ನಿಲ್ಲಲು ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ದಿಕ್ಸೂಚಿ ನೀಡಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 2021ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಗತಿಶಕ್ತಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಾಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿತು. ಇದೊಂದು ಕೇವಲ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಹೊಸ ‘ಗತಿ’ ನೀಡುವ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಾಗಿದೆ.
ಏನಿದು ಗತಿಶಕ್ತಿ?: ‘ಗತಿಶಕ್ತಿ’ ಎನ್ನುವುದು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳ ಸಮಗ್ರ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾದ ಒಂದು ಡಿಜಿಟಲ್ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ರೈಲ್ವೆ, ರಸ್ತೆ, ಬಂದರು, ಜಲಮಾರ್ಗ, ವಿಮಾನಯಾನ, ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಇಂಧನ ಕೊಳವೆಮಾರ್ಗಗಳು, ದೂರಸಂಪರ್ಕ, ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದಂತಹ 16ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವಾಲಯಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತರುತ್ತದೆ.
ಇಸ್ರೋ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಭೌಗೋಳಿಕ-ಪ್ರಾದೇಶಿಕ (Geo-spatial) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ, ದೇಶದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ವಿವರವಾದ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 1600ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದತ್ತಾಂಶ ಪದರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಈ ವೇದಿಕೆಯು, ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಯೋಜನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಡೆತಡೆಗಳಿಗೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪರಿಹಾರ: ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಇಲಾಖೆ ರೂಪಿಸಿದ ಯೋಜನೆಗೆ ಇತರ ಇಲಾಖೆಗಳಿಂದ ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯಲು ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಸಮಯ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಂದು ಹೆದ್ದಾರಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಯೋಜನೆಗೆ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ, ಪರಿಸರ ಇಲಾಖೆ, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅನುಮೋದನೆ ಪಡೆಯಬೇಕಿತ್ತು.
ಆದರೆ, ಗತಿಶಕ್ತಿ ವೇದಿಕೆಯ ಮೂಲಕ, ಎಲ್ಲಾ ಇಲಾಖೆಗಳು ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ನೈಜ ಸಮಯದಲ್ಲಿ (real-time) ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅನುಮೋದನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವೇಗಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗಳ ವಿಳಂಬ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ‘ಗತಿಶಕ್ತಿ ಸಂಚಾರ್ ಪೋರ್ಟಲ್’ ಅನ್ನು ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅನುಮೋದನೆಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ 5G ಸೇವೆಗಳ ದಾಖಲೆಯ ವೇಗದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಬಹುಮುಖಿ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ದಕ್ಷತೆ: ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ (ಸರಕು ಸಾಗಣೆ) ವೆಚ್ಚವು ಜಿಡಿಪಿಯ ಸುಮಾರು 13-14% ರಷ್ಟಿದೆ, ಇದು ಜಾಗತಿಕ ಸರಾಸರಿ 8% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಈ ಅಧಿಕ ವೆಚ್ಚವು ನಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಗತಿಶಕ್ತಿ ಯೋಜನೆಯು ‘ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ನೀತಿ’ಯೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಈ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಇದು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ಲಸ್ಟರ್‌ಗಳು, ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ವಲಯಗಳನ್ನು ಬಂದರುಗಳು, ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೆ ಜಾಲದೊಂದಿಗೆ ತಡೆರಹಿತವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಸರಕುಗಳ ಸಾಗಣೆ ಸಮಯ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ ಎರಡೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಇದು ‘ಮೇಕ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ’ ಅಭಿಯಾನಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮ, ಕಳೆದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಗತಿಶಕ್ತಿ ಯೋಜನೆಯು ಹಲವಾರು ಮಹತ್ವದ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ.
ತ್ವರಿತ ಯೋಜನೆ: ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆಯು ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು (Final Location Surveys) ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ವೇಗವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಸಾವಿರಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಈ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಯೋಜಿಸಿದೆ.
ಸಮನ್ವಯದ ಯಶಸ್ಸು: ಗುಜರಾತ್‌ನ ಕರಾವಳಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ, ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ ಅನುಮೋದನೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು 28 ರಿಂದ 13 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಯಿತು.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ: ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವು ಹೊಸ ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಈ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
ಇಂಧನ ಕ್ಷೇತ್ರ: ಲಡಾಖ್‌ನಿಂದ ಹರಿಯಾಣದವರೆಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಬೃಹತ್ ಹಸಿರು ಇಂಧನ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲು ಗತಿಶಕ್ತಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದ ವಿಸ್ತರಣೆ: ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಈಗ ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟಕ್ಕೂ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ‘ಜಿಲ್ಲಾ ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ಲಾನ್ ಪೋರ್ಟಲ್’ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.ಮುಂದಿನ ದಾರಿ ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳು. ಗತಿಶಕ್ತಿ ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಯಶಸ್ಸು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ನವೀಕರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಇದು ಕೇವಲ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣೆಯ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಬೇಕಿದೆ.
ಪಿಎಂ ಗತಿಶಕ್ತಿ ಯೋಜನೆಯು ಭಾರತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪಥದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು. ಇದು ಇಲಾಖೆಗಳ ನಡುವಿನ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಒಡೆದು, ‘ಸಂಪೂರ್ಣ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಧಾನ’ (Whole of Government Approach) ವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕ ಯೋಜನೆಗಳ ವಿಳಂಬವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ, ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ವ್ಯರ್ಥವನ್ನು ತಡೆದು, ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಹೊಸ ವೇಗವನ್ನು ನೀಡುವ ಅಪಾರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಈ ಯೋಜನೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ‘ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ’ ಮತ್ತು ‘ವಿಕಸಿತ ಭಾರತ’ದ ಕನಸನ್ನು ನನಸಾಗಿಸುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.
ಲೇಖನ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ ಮದಗುಣಕಿ
