ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15ರಂದು ಜಗತ್ತು ‘ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ದಿನ’ವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. 2007ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆಯು ಈ ದಿನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದು, ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸಲು, ಅವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಪುನರ್ಮನನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದೊಂದು ಗಂಭೀರ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಒಂದು ಆದರ್ಶ, ನಿರಂತರ ಹೋರಾಟ: “ಜನರಿಂದ, ಜನರಿಗಾಗಿ, ಜನರೇ ನಡೆಸುವ ಸರ್ಕಾರ” ಎಂಬ ಅಬ್ರಹಾಂ ಲಿಂಕನ್ ಅವರ ಚಿರಸ್ಮರಣೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆದರ್ಶವನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಆದರ್ಶದ ಸಾಕಾರೀಕರಣವು ಅಷ್ಟು ಸರಳವಲ್ಲ. ಸಮಾನತೆ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ನ್ಯಾಯ, ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಗೌರವ, ಕಾನೂನಿನ ಆಳ್ವಿಕೆ, ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲ ಸ್ತಂಭಗಳು.
ಇವು ಕೇವಲ ಸಂವಿಧಾನದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿರುವ ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲ. ಇವು ಒಂದು ದೇಶದ ಪ್ರಜೆಗಳ ದೈನಂದಿನ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅನುರಣಿಸಬೇಕಾದ ಜೀವಂತ ಮೌಲ್ಯಗಳು. ಈ ದಿನವು, ಪ್ರಜಾಸತ್ತೆಯ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ನಡೆದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ತೆತ್ತ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಚೇತನಗಳನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ದಿನವೂ ಹೌದು. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಯಾರೋ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಯಲ್ಲ, ಅದು ಹೋರಾಡಿ ಪಡೆದ ಮತ್ತು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ.
ವರ್ತಮಾನದ ಸವಾಲುಗಳು: ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತಲೂ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಒಂದೆಡೆ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರೆ, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿ (Disinformation), ದ್ವೇಷ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ಅಪಪ್ರಚಾರದ ಮೂಲಕ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನೇ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಬಲ ಅಸ್ತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಯಾವುದು ಸತ್ಯ, ಯಾವುದು ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗದ ಮಾಹಿತಿ ಸ್ಫೋಟದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ನಾಗರಿಕ ತೀರ್ಮಾನಗಳು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿವೆ.
ಸ್ವತಂತ್ರ ನ್ಯಾಯಾಂಗ, ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ಮಾಧ್ಯಮ, ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗಗಳಂತಹ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತಗೊಂಡು, ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾರಕವಾಗಿದೆ.
ಜನರ ನಿರಾಸಕ್ತಿ, ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಭ್ರಮನಿರಸನ ಮತ್ತು ನಿರಾಸಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ, ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ವರ್ಗದ ಜನರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವಜನತೆ, ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಿಂದ ದೂರ ಉಳಿಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಯಕತ್ವದ ಮತ್ತು ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಧೋರಣೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ: ಜಗತ್ತಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಭಾರತದ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು ಅಗಾಧವಾದವು. ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನವು ನೀಡಿರುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳು ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಸತ್ತೆಯ ಶಕ್ತಿ. ಆದರೆ ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ಮತದಾನ: ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ, ಹಣ, ಹೆಂಡದ ಆಮಿಷಗಳನ್ನು ಮೀರಿ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ನಾಡಿನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವುದು ನಮ್ಮ ಮೊದಲ ಕರ್ತವ್ಯ.
ಸಕ್ರಿಯ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ: ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವೆಂದರೆ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸುವುದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದು, ಮಾಹಿತಿ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತುವುದು ಸಕ್ರಿಯ ಪೌರತ್ವದ ಲಕ್ಷಣಗಳು.
ಸಂವಾದ ಮತ್ತು ಸಹಿಷ್ಣುತೆ: ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಸಂವಾದಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗುವುದು ಪ್ರಬುದ್ಧ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಲಕ್ಷಣ. ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ದೇಶದ್ರೋಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಮತ್ತು ಭಿನ್ನಮತವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ವಾತಾವರಣವು ಪ್ರಜಾಸತ್ತೆಯ ಮೂಲ ಆಶಯಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದದ್ದು.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ದಿನವು ಕೇವಲ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ನಲ್ಲಿನ ಒಂದು ದಿನಾಂಕವಲ್ಲ. ಅದು ನಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು, ನಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಪುನರ್‌ಪರಿಶೀಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಡುವ ಒಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಕರೆಗಂಟೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಎಂಬುದು ತಲುಪಬೇಕಾದ ಗಮ್ಯಸ್ಥಾನವಲ್ಲ, ಅದು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಾಗಬೇಕಾದ ಪ್ರಯಾಣ. ಈ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿ, ಅದರ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ನಿಜವಾದ ಕಾವಲುಗಾರರು ಪ್ರಜೆಗಳೇ ಹೊರತು ಬೇರಾರೂ ಅಲ್ಲ.
ಲೇಖನ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ, ಮದಗುಣಕಿ
ಸಹ ಶಿಕ್ಷಕರು ಪಿ.ಎಮ್.ಶ್ರೀ ಸರಕಾರಿ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢ ಶಾಲೆ ನೀಲಹಳ್ಳಿ ತಾ. ಸೇಡಂ
