ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ರೂಪ, ಸಪ್ತ ಪಾತಕಗಳು: ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೊಂದು ದಿಕ್ಸೂಚಿ

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ರಾಜ್ಯದ ಮಾನ್ಯ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಗೆ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜ್ಯದ ಸಮಸ್ತ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ‘ಧ್ಯಾನಸ್ಥ’ ಭಾವಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಅವರು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಾರಿದ ‘ಸಪ್ತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಾತಕಗಳ’ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಬೇಕು. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಆದೇಶವಲ್ಲ. ಇದು ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಬೀಜ ಬಿತ್ತುವ ಒಂದು ಗಂಭೀರ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.

ವೇಗವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಬಾಹ್ಯ ಯಶಸ್ಸಿನ ಹಿಂದೆ ಬೀಳುತ್ತಿರುವಾಗ, ಆಂತರಿಕ ಶಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾದ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ರೂಪ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಮೂಲಭೂತ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಸಪ್ತ ಪಾತಕಗಳು, ಇಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಏಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮತ್ತು ಅವು ಹೇಗೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಬಲ್ಲವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಒಂದು ಅವಲೋಕನದ ಅಗತ್ಯ ವಿದೆ.

ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಗಾಂಧಿ: ಆತ್ಮಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರತೀಕ: ನಾವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಚರಕ ಹಿಡಿದು ನೂಲುವ, ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಅಥವಾ ಹೋರಾಟದ ಮುಂದಾಳತ್ವ ವಹಿಸಿದ ಚಟುವಟಿಕೆಯುಕ್ತ ಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ, ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಗಾಂಧಿಜಿಯವರ ಭಾವಚಿತ್ರವು ಒಂದು ವಿಭಿನ್ನ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲ ಅಸ್ತ್ರವೇ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸೆ. ಈ ಅಸ್ತ್ರಗಳ ಹಿಂದಿದ್ದ ನಿಜವಾದ ಶಕ್ತಿ ಅವರ ‘ಆತ್ಮಶಕ್ತಿ’. ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತಿನ ಕೋಲಾಹಲ, ದ್ವೇಷ, ಅಸೂಯೆ ಮತ್ತು ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಸ್ಥೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಂತರ್ಯದಿಂದಲೇ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು.

ಶಾಲೆಗಳ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅಳವಡಿಸಲಿರುವ ಈ ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಚಿತ್ರವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಈ ಆತ್ಮಶಕ್ತಿಯ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಂದಿನ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಒತ್ತಡ, ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಗೊಂದಲಗಳಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಈ ಭಾವಚಿತ್ರವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಭಾವಚಿತ್ರವಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಶಾಂತಿ, ಸಂಯಮ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಯಾವುದೇ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಆವೇಶದಿಂದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಶಾಂತ ಚಿತ್ತದಿಂದ, ವಿವೇಕದಿಂದ ಬಗೆಹರಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಮೌನ ಪಾಠವನ್ನು ಈ ಚಿತ್ರ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಇಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುವ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಸಪ್ತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಾತಕಗಳು

ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮೊಮ್ಮಗ ಅರುಣ್ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ನೀಡಿದರೆನ್ನಲಾದ “ಸಪ್ತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಾತಕಗಳ” ಪಟ್ಟಿ, ಯಾವುದೇ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಸಲ್ಲುವ ಒಂದು ನೈತಿಕ ಸಂಹಿತೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಮೂಲಭೂತ ದೋಷಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಏಳು ಪಾತಕಗಳು ಕೇವಲ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದೊಳಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿರುವ ರೋಗಗಳಾಗಿವೆ.

• ತತ್ತ್ವ ರಹಿತ ರಾಜಕಾರಣ (Politics without Principle): ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳಿಲ್ಲದ ರಾಜಕಾರಣವು ಅಧಿಕಾರದ ಆಟವಾಗಿ ಅವನತಿ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಜನಸೇವೆಯ ಬದಲು ಸ್ವಾರ್ಥಸಾಧನೆಯೇ ಮುಖ್ಯವಾದಾಗ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆಶಯಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ.
• ದುಡಿಮೆ ಇಲ್ಲದ ಸಂಪತ್ತು (Wealth without Work): ಪರಿಶ್ರಮವಿಲ್ಲದೆ ಗಳಿಸುವ ಹಣವು ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಮಾಜವನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಲಂಚ, ಮೋಸ, ವಂಚನೆ ಮತ್ತು ಅನೈತಿಕ ಮಾರ್ಗಗಳಿಂದ ಸಂಪಾದಿಸುವುದು ಈ ಪಾತಕದ ಭಾಗ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ದೆಸೆಯಿಂದಲೇ ಶ್ರಮದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅರಿಯುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.
• ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿ ಇಲ್ಲದ ಸಂತೋಷ (Pleasure without Conscience): ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ ಕೇವಲ ಸುಖಾನುಭವಗಳನ್ನು ಅರಸುವುದು ಅಪಾಯಕಾರಿ. ಇತರರಿಗೆ ನೋವುಂಟು ಮಾಡಿ, ಸಮಾಜದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿ ಪಡೆಯುವ ಸಂತೋಷ ಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಇದು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಚಾರಿತ್ರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಜ್ಞಾನ (Knowledge without Character): ಚಾರಿತ್ರ್ಯಹೀನ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಜ್ಞಾನವು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಮಾರಕ. ಶಿಕ್ಷಣದ ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶ ಕೇವಲ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವುದಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು, ಶೀಲವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದಾಗಿದೆ. ಚಾರಿತ್ರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಜ್ಞಾನವು ವಿನಾಶಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
• ನೀತಿ ಇಲ್ಲದ ವ್ಯಾಪಾರ (Commerce without Morality): ಕೇವಲ ಲಾಭವನ್ನೇ ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು, ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು ಮರೆತು ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಪಾರವು ಶೋಷಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ವಂಚಿಸುವುದು, ಕಲಬೆರಕೆ ಮಾಡುವುದು, ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಶೋಷಿಸುವುದು ಈ ಪಾತಕದ ಸ್ವರೂಪಗಳು.
• ಮಾನವೀಯತೆ ಇಲ್ಲದ ವಿಜ್ಞಾನ (Science without Humanity): ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಮರೆತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ವಿಜ್ಞಾನವು ಮಾನವೀಯತೆಯ ಸೇವಕನಾಗಿರಬೇಕೇ ಹೊರತು, ಯಜಮಾನನಾಗಬಾರದು.
• ತ್ಯಾಗವಿಲ್ಲದ ಪೂಜೆ (Worship without Sacrifice): ನಿಜವಾದ ಭಕ್ತಿ ಇರುವುದು ಆಡಂಬರದ ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದೆ. ದೀನರ, ದುರ್ಬಲರ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಕಾಣುವುದೇ ನಿಜವಾದ ಆರಾಧನೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಸರ್ಕಾರದ ನಡೆಯ ಔಚಿತ್ಯ: ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಭಾವಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಸಪ್ತ ಪಾತಕಗಳನ್ನು ಶಾಲಾ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಮಕ್ಕಳು ಮೃದುವಾದ ಮನಸ್ಸಿನವರು, ಅವರಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತಿದ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಮ್ಮರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ, ಹಿಂಸೆ, ಅನೈತಿಕತೆಗಳು ತುಂಬಿರುವ ಇಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ, ಈ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ದಾರಿ ತೋರಿಸುವ ದಾರಿದೀಪಗಳಾಗಬಲ್ಲವು.

ಈ ಆದೇಶವನ್ನು ಕೇವಲ ಗೋಡೆಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸದೆ, ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ದಿನನಿತ್ಯದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ, ನಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಇದನ್ನು ಒಂದು ಜೀವಂತ ಸಂವಾದವಾಗಿಸಬೇಕು. ಆಗ ಮಾತ್ರ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳ ಆಶಯ ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ತತ್ತ್ವಗಳು ಸಾರ್ಥಕಗೊಂಡು, ಭವಿಷ್ಯದ ಪ್ರಜೆಗಳು ಜ್ಞಾನದ ಜೊತೆಗೆ ಶೀಲವನ್ನು, ಸಂಪತ್ತಿನ ಜೊತೆಗೆ ಶ್ರಮವನ್ನು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದ ಜೊತೆಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ನವಭಾರತ ನಿರ್ಮಾಣದತ್ತ ಇಟ್ಟಿರುವ ಒಂದು ನೈತಿಕ ಹೆಜ್ಜೆ.

ಲೇಖನ
ಶಿವರಾಜ ಸೂ. ಸಣಮನಿ, ಮದಗುಣಕಿ